In slechts 3,5 uur vliegen ben je in het noorden van Marokko en waan je je in een compleet andere wereld. Bekend van de eeuwenoude Koningssteden, couscous en muntthee is Marokko de perfecte bestemming voor liefhebbers van cultuur en natuur. In dit land smelten de Afrikaanse en Europese invloeden samen. En naast bruisende steden en badplaatsen vind je hier fantastische berglandschappen en uitgestrekte zandvlakten. Om kennis te maken met dit prachtige land én mijn eigen grenzen te verleggen, besloot ik mee te gaan op een singlereis naar Marokko van Fox.
Alweer 17 jaar geleden ging ik voor het eerst op reis met Fox, die bekend staat als expert in mooie rondreizen met bestemmingen over de hele wereld en tevens reispartner is van ANWB. Fox biedt groepsreizen met een bomvol reisprogramma, inclusief vlucht, verblijf in comfortabele drie- en viersterrenhotels op basis van veelal halfpension en volop excursies. In goed gezelschap reis je super comfortabel onder begeleiding van Nederlandse reisleiding. Eigenlijk hoef je alleen maar je koffer te pakken en voor de rest wordt gezorgd.
Een groepsreis voor soloreizigers
Toen ik mijn collega vertelde dat ik meeging met een singlereis werd ik een beetje vreemd aangekeken. ‘Maar je bent getrouwd toch?‘ Een singlereis wordt nog wel eens verward met single in de zin van ‘geen relatie hebben’. Maar een singlereis is een groepsreis voor singles, alleenstaanden of alleengaanden. Je gaat in je eentje mee met een groep die bestaat uit andere mensen die ook in hun eentje op reis gaan. Eigenlijk had het beter solo reis kunnen heten. Je gaat alleen, maar toch samen, en hebt allemaal hetzelfde doel. Dat is een onvergetelijke reis maken. Er zijn tig redenen om mee te gaan, bijvoorbeeld omdat je vakantie hebt wanneer je vrienden geen vakantie kunnen krijgen, je partner vliegangst heeft of je wilt gewoon naar een te gekke reisbestemming en tegelijkertijd nieuwe mensen leren kennen.
Van Amsterdam naar Casablanca (dag 1)
Door mijn jongens werd ik uitgezwaaid bij de bagagedrop op Schiphol. Als ze uit het zicht verdwijnen, moet ik even slikken. Ga ik dit echt doen? Ik kies voor avontuur en dat is precies wat ik mijn kinderen wil meegeven. Natuurlijk ga ik ze ongelofelijk missen, maar ik heb er ook naar uitgekeken om de wereld te ontdekken. Reizen biedt avontuur, maakt mij zelfverzekerder en een rijker mens.
Net voordat ik het vliegtuig in stap, hoor ik een paar dames praten. ‘Gaan jullie ook met Fox?‘ Het eerste contact is gelegd. Voor vertrek kende ik alleen de naam van de reisleidster. Na een relaxte vlucht van Amsterdam naar Casablanca staat onze reisleidster Liesbeth alle soloreizigers op te wachten. Aangezien ik geen woord Marokkaans spreek, vind ik het heel fijn dat de reis 24/7 wordt begeleid door een reisleider, die de weg weet, de taal spreekt of contacten heeft en alles organiseert. Normaal gesproken ben ik diegene in ons gezin die alles regelt en met plezier geef ik het deze reis uit handen.
Op reis met een groep geeft een gevoel van veiligheid en gezelligheid, vooral in nieuwe en onbekende omgevingen. Met reizen loop je altijd tegen onverwachte situaties aan. Zo was mijn eerste struikelblok het pinnen van Marokkaanse Dirhams. Het bleek dat mijn pinpas nog op Europa stond in plaats van wereldwijd. Gelukkig kreeg ik meteen hulp vanuit de groep.
De grootste moskee van Marokko (dag 2)
Na een korte nacht begint de dag bijzonder met een gebedsoproep. Ik spring onder de douche en maak mij klaar voor een bomvolle excursiedag. Op het programma staat een bezoek aan de Hassan II-moskee in Casablanca. Dit is de grootste moskee van het land en één van de weinige moskeeën die je als niet-gelovige mag bezoeken. Met een prachtige ligging aan de kust van de woeste Atlantische Oceaan is dit bijzonder indrukwekkend. We krijgen een rondleiding van een gids, waarbij het ook mogelijk is om op eigen gelegenheid rond te lopen en foto’s te maken.
De hoofdstad Rabat (dag 2)
Na een koffiestop aan de boulevard van Casablanca rijden we door naar Rabat. De hoofdstad van Marokko ligt ook aan de kust en bevat veel historie. Vandaar dat Rabat is uitgeroepen tot UNESCO werelderfgoed. We brengen een bezoek aan het Mausoleum van koning Mohamed V en de Hassantoren. ’s Middags lunchen we in een verborgen pareltje van een restaurant Dar Rbatia. Het heeft een typisch Marokkaanse aankleding, sfeer en verrukkelijk eten. Het traditionele restaurant ligt verscholen in de smalle straatjes van de stad en zonder Fox was ik hier nooit binnen gestapt.
’s Middags wandelen we door de straatjes van de kashba van de Oudaya’s. Achter dikke stadsmuren ligt een witte wijk verscholen. Alle huizen zijn wit met stuk voor stuk prachtige deuren. Je ziet de ene na de andere mooie doorkijkjes en opvallend veel jonge katjes. Prachtig vond ik de botanische tuin waar je werd overvallen door een oase van rust.
Het oude stadshart van Meknès (dag 3 en 4)
Aan het einde van de dag vervolgen we onze weg naar de Koningsstad Meknès. We reizen met een bus met airco en wifi. En iedere reiziger heeft twee stoelen tot zijn of haar beschikking. Dat maakt het reizen comfortabel. Bij aankomst in het hotel neem ik een frisse duik in het zwembad. Heerlijk om even die busreis van mij af te spoelen. ’s Avonds genieten we gezamenlijk van een uitgebreid buffet. Daarna trek ik mij terug op de hotelkamer, terwijl anderen de hotelbar hebben gevonden. Niets moet, alles mag.
Van de hoofdstad vertrekken we naar de grootste Koningsstad Meknès. De stad ligt midden in landbouwgebied en heeft vanuit oudsher als graanschuur van Marokko gediend. Nu is het een economisch centrum en bekend om olijven, wijn en muntthee. De levendige stad wordt omringd door dikke stadsmuren van wel 2,5 kilometer lang.
Veel bezienswaardigheden waaronder de graanschuur met waterbassin en het Moulay Ismail Mausoleum zijn helaas onder constructie. Fotogeniek zijn wel de grote hoeveelheid ooievaars die zich nestelen op de daken van de oude Koningspaleizen. Rouwig ben ik er overigens niet om, want onze gids is liberaal en vertelt honderduit over het geloof en de positie van de vrouw in Marokko door de jaren heen. Ik hang aan haar lippen als ze vertelt over de Koning met 500 vrouwen, de Soedanezen die gevangen werden gehouden binnen de dikke stadsmuren en de ontwikkeling van de vrouwenrechten in de afgelopen jaren.
Zie hier een video vanuit de bus van Meknes naar Chefchaouen
Eén van de mooiste steden in Marokko (dag 4)
Voorafgaand aan mijn reis heb ik mij verheugd op een bezoek aan de blauwe stad. Chefchaouen ligt tussen de bergtoppen van het Rifgebergte en wordt één van de mooiste steden van Marokko genoemd. Het hotel met zwembad bevindt zich recht tegenover de medina. De medina is een lust voor het oog met de blauwe huizen en een doolhof aan smalle straatjes. Chefchaouen is een heerlijke plaats om rond te struinen, een terrasje te pakken en souvenirs te shoppen. Het is alsof je in een ansichtkaart loopt en je camera zal overuren draaien.
De sfeer is ongedwongen en ik voel mij veilig. Wel zijn er veel straathonden die met je meelopen en soms met elkaar in gevecht gaan. Kijk ook uit waar je loopt, want de hondendrollen liggen overal. Na een diner in het hotel drinken we met de groep nog een drankje aan het grote plein. Alcohol vind je hier niet, maar wel dringt de geur van hennep je neusgaten binnen. Ik wist van tevoren niet dat de parel van een blauwe stad ook bekend stond om zijn hennepplantages. Hoewel het kweken en verkopen van cannabis verboden is, knijpen de autoriteiten een oogje dicht. Je wordt dan ook regelmatig gevraagd of je cannabis wilt.
De volgende dag start met een rondleiding door de stad. Tot mijn verbazing is de gids een man op behoorlijke leeftijd. Maar vergis je niet. De goedlachse gids spreekt Engels en heeft qua tempo het gas erop. ’s Avonds besluit ongeveer de helft van de groep op eigen gelegenheid te eten. Het was de vorige avond heel druk in het restaurant. Ook heeft iedereen wel zin in iets anders dan tajine of couscous. Met de andere helft maak ik gebruik van het buffet in het hotel om daarna bij te slapen.
De Romeinse stad Volubilis (dag 5)
Op weg naar Fès verkennen we de Romeinse ruïnestad Volubilis. Het is één van de grootste en belangrijkste archeologische vindplaatsen in Marokko. Een Engelssprekende gids geeft een korte rondleiding langs de overblijfselen van o.a. het Capitool, het forum, een triomfboog, maar ook langs restanten van woningen en badhuizen. Gezien de rijke historie is Volubilis uitgeroepen tot UNESCO werelderfgoed. De interesse in deze excursie vanuit de groep was gemengd. De één schoot z’n camera vol en de ander liep gewoon mee. Aan het einde van de middag arriveren we in Fès waar we een duik nemen in het zwembad van het hotel. ’s Avonds eten we met elkaar en sluiten we de dag af met een drankje in de bar.
Indrukwekkende leerlooierijen in Fès (dag 6)
Fès staat bekend als één van de grootste middeleeuwse steden ter wereld en het is ook direct de best bewaarde. De oude medina wordt omringd door stadsmuren van wel 15 kilometer lang. De stad en omgeving hebben een rijke geschiedenis, zo werd de eerste universiteit gesticht in deze stad. Het is dan ook niet voor niets dat de medina van Fès op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat.
Een Engelssprekende gids neemt ons een hele dag op pad. We nemen een kijkje bij de rijkversierde gouden toegangspoorten tot het koninklijk paleis en wandelen door de straten van de Joodse wijk, terwijl de gids vertelt over de geschiedenis van de stad. Sinds de 11e eeuw zijn er leerlooiers werkzaam in de medina. Je kent het beeld misschien wel van de grote ronde stenen baden met allerlei kleuren. De sterke geur van het leer looien kan onaangenaam zijn. Daarom krijg je een takje munt om onder je neus te houden. Fox brengt ons naar het dakterras met het mooiste uitzicht op de looierij. Hier zie én ruik je het proces waarbij de huiden van koeien, schapen en geiten worden schoongemaakt, bewerkt en gekleurd.
De stad staat ook bekend om haar aardewerk en een bezoek op de pottenbakkerij staat dan ook op de planning. We krijgen te zien hoe potten en tajines werden gebakken en beschilderd. Natuurlijk word je na deze rondleiding meegenomen in de winkel waar je allerlei soorten aardewerk kunt kopen. Persoonlijk had deze excursie voor mij niet gehoeven.
Verborgen in het historisch centrum lunchen we in een restaurant met uitstraling van een paleis. Bab Sahra is één van de meest gerenommeerde gastronomische adresjes in de medina van Fez. Leuk dat Fox ons hiermee naar toe neemt.
Onderweg naar de woestijn (dag 7)
We verlaten de stad en reizen door cederbossen, schilderachtige Berberdorpen en het skiresort Ifrane, terwijl we door het Midden-Atlasgebergte naar Merzouga rijden. We doorkruisen weer een prachtig landschap dus de busreis is alles behalve vervelend. Het laatste stuk naar het hotel gaan we per jeep. Op hoge snelheid scheuren we over de Saharaduinen. Zes jaar lang viel er geen regen in de Sahara en de afgelopen weken is er veel regen gevallen. Dat geeft een zeldzaam en surrealistisch beeld, want er zijn stukken woestijn ondergelopen met water. De oase is buiten haar oevers getreden, en in het meer staat voor het eerst in 50 jaar weer water.
We voelen hoe de auto wegslipt in het mulle zand. ‘Dancing on the sand’ roept onze chauffeur enthousiast. Het voelt avontuurlijk om met zonsondergang door de woestijn te rijden. Als cadeautje verschijnt er een dubbele regenboog boven de zandduinen. In Merzouga verblijven we in een prachtig kashba hotel. Het is een groot huis met hoge muren en een prachtige binnenplaats met zwembad. Ongelofelijk dat je vanaf het hotel zo de woestijn in loopt.
1000-en-1 nacht (dag 8)
Als je aan Marokko denkt, dan denk je ongetwijfeld aan de woestijn. Een geweldige manier om de Sahara te verkennen, is op de oudste manier om te reizen: de dromedaris. Veel tochten door de woestijn vinden plaats bij zonsondergang of zonsopgang, wanneer de temperaturen koeler zijn dan de verstikkende middaghitte. Het verblijf in het tentenkamp is comfortabeler dan ik had verwacht. In tegenstelling tot de rit op de dromedaris: zadelpijn! In de tenten staan opgemaakte bedden voor je klaar. ’s Avonds wordt er een warme maaltijd geserveerd van tajine, couscous en stoofschotels. Na het diner nemen we plaats bij het kampvuur en komt het kamp tot leven met gesprekken, live drummuziek en gezang. De volgende ochtends stappen we in het donker op de rug van de dromedaris om de zonsopgang tegemoet te gaan. Overnachten in de woestijn is een unieke ervaring en gaf mij het 1000-en-1-nacht gevoel.
Zie hier de video met beelden van de overnachting in de woestijn
De Todrakloof en Aït Ben Haddou (dag 9 en 10)
Helaas verlaten we de Sahara en gaan we op weg naar Marrakech. We hebben een flinke rit voor de boeg. Onderweg is het weer genieten van de natuur. Langs de rivier zien we oases vol palmbomen, dadels, groentes en tientallen kashba’s. We maken een korte wandeling door de spectaculaire Todrakloof met rotsen die tot wel 250 meter eiken. De kloof is 15 kilometer lang en op het smalste punt is de afstand van de rotsen aan weerskanten slechts tien meter.
We bezoeken de kashba Taourirt die volledig gebouwd is uit klei en stro. De dikke muren zorgen voor koelte in de zomer en warmte in de wintermaanden. De kashba is gebouwd op een heuvel bij de rivier waar men groente en fruit liet groeien.
Tussen de woestijn en de levendige stad Marrakech tref je ook de middeleeuwse stad Aïd Ben Haddou. Deze stad heb je wellicht al eens gezien, deze plek is wereldwijd bekend doordat het dient als populaire filmlocatie van onder andere Gladiator en Game of Thrones. De stad is gebouwd van leem en lijkt op een gigantisch zandkasteel dat tegen een heuvel is gebouwd. Als je de stad binnenloopt dan wacht een labyrint van smalle straatjes met winkeltjes en koffietentjes op je. Aïd Ben Haddou is één van de weinige steden die zo goed bewaard is gebleven en heeft dan ook een plekje op de UNESCO werelderfgoedlijst gekregen. Vanaf de top van de stad heb je panoramisch uitzicht over het Atlasgebergte. Aan de overkant van Aïd Ben Haddou genieten we van een lunch op een dakterras met prachtig uitzicht over de omgeving.
In jeeps doorkruisen we het Hoge Atlasgebergte
In Aït Ben Haddou stappen we in jeeps, waarmee we de woestijn ingaan. We scheuren langs valleien en rijden door typische Berberdorpjes. De bus neemt een andere route, want het is een avontuurlijke route met veel haarspeldbochten en diepe afgronden. Helaas sprak onze chauffeur geen Engels, want we hadden graag meer gehoord over het leven van de Berbers. In Telouet proeven we een kopje Marokkaanse thee en bezoeken we de overblijfselen van de kashba van Glaoui. De aardbevingen in Marokko hebben de kashba in puin achtergelaten, waardoor er alleen nog een ruïne zichtbaar is. Via de schitterende Tizi-n-Tichka pas, met veel bochten en mooie uitzichten, klimmen we vervolgens naar een hoogte van 2260 meter op weg naar Marrakech.
Bruisend Marrakech (dag 11)
Onze laatste stop is de bruisende stad Marrakech waar 300 dagen per jaar de zon schijnt. Dit is dé toeristische trekpleister van het land en staat bekend om zijn levendige souks en het overvolle Djemaa el Fna plein. Maar ook aan mooie gebouwen en paleizen is er geen gebrek. Het is veel drukker dan in de andere steden die we hebben bezocht. Er is veel verkeer en scooters, taxi’s, koetsen met paarden en ezels met karren rijden allemaal door elkaar. Op straat zijn veel mensen, kraampjes, muziek en dieren. Iedereen wil iets aan je verkopen en je ziet de meest vreemde, maar ook nare dingen. Zoals slangenbezweerders en mannen met aapjes om mee op de foto te gaan. Daar zijn we met een grote boog omheen gelopen.
De medina is een labyrint van smalle steegjes en gangen waar het stikt van de bijzondere winkels en goed verstopte pleintjes. Je kunt hier volop souvenirs shoppen. Zo kocht ik voor mijn nichtje een leuk gevlochten tasje. Overal zie je de toren van de Koutoubia moskee bovenuit steken. Dit is het symbool van de stad. Een must see is het Bahia paleis dat midden in de stad ligt. Vorig jaar is het paleis ernstig beschadigd door de aardbevingen en momenteel vinden er herstelwerkzaamheden plaats waardoor het paleis gedeeltelijk open is voor bezichtigingen. Het Bahia paleis is één van de belangrijkste monumenten van het culturele erfgoed van Marokko, maar daarom ook erg druk bezocht. In het paleis zie je een aaneenschakeling van mooie ruimtes met houtsnijwerk en mozaïekpatronen.
Wandelen langs reusachtige cactussen
’s Middags is er ruimte om zelf op pad te gaan in Marrakech. Samen met een reisgenootje laten we de drukte van de stad achter ons en genieten we van de rust in het bekende Jardin Majorelle. Deze botanische tuin, van de inmiddels overleden iconische Franse modeontwerper Yves Saint Laurent, staat vol tropische bomen en planten die mooi afsteken bij de iconische blauwe kleur. Je wandelt langs reusachtige cactussen, bamboebossen en vijvers. Ook bezoeken we het wereldberoemde Musée YSL waar je meer leert over YSL. Het is zo druk bezocht dat je ruim van tevoren entreetickets via internet moet bestellen. Er wordt gewerkt met tijdsloten waardoor het niet te druk is in het museum. Wij vonden de tuinen allebei het bezoek waard.
Een reis om nooit meer te vergeten
Na deze reis weet ik zeker dat je reisbestemming Marokko op je bucketlist moet zetten. De experts van FOX reizen hebben een geweldig reisprogramma bomvol unieke weetjes, hidden gems en bijzondere plekken samengesteld. Het land is mooier dan ik had verwacht en de reis was voor mij een perfecte mix van cultuur, natuur en ontspanning. Een hoogtepunt was de overnachting in de Sahara woestijn. Op een ongedwongen en gezellige manier bestonden mijn reisdagen uit mooie avonturen en belevenissen.
Wat ik van een single reis had verwacht? Altijd ‘aan’ staan, ‘werken’ om gesprekken op gang te houden en weinig tijd voor mezelf. Maar deze verwachtingen kwamen allesbehalve uit. Natuurlijk is het even aftasten naar ieders interesse om elkaar beter te leren kennen, maar dat is ook het geval als je een nieuwe collega hebt of een onbekende ontmoet op een feestje. Vanaf het begin is de groep één. Het is bijzonder hoe snel je naar elkaar toetrekt als je alleen bent en je je in een onbekende omgeving bevindt. Voor iedereen is het net zo spannend. En met elkaar uit je comfortzone gaan, werkt verbindend. De sfeer was relaxt, ik voelde mij veilig in de groep en heb super leuke mensen met fantastische (droge) humor leren kennen. Of het voor herhaling vatbaar is? Zeker weten!
Tijdens de vakanties met mijn gezin ben ik diegene die de reis van A tot Z regelt. Nu kon ik wat dat betreft achterover leunen en vertrouwen op de goede organisatie door Fox. Ik hoefde alleen maar op tijd bij het ontbijt te zijn en op te letten of mijn koffer de bus in ging. Dat maakte voor mij de reis door Marokko super comfortabel. Het fijne van een groepsreis met Fox is dat je er zeker van kunt zijn dat alles goed is geregeld. Je krijgt een mooi en goed georganiseerd reisprogramma kant en klaar aangeboden. Pak je koffer en ga het avontuur tegemoet!
