De tranen stroomden over mijn wangen, toen ik mijn jongste zoon aan de hand van zijn grote broer de school binnenliep. Ik werd overvallen door emoties. Mijn kinderen gaan nu allebei naar school. En dat betekent een nieuwe fase in mijn leven, maar het is ook een einde van een fase. De tropenjaren. Een periode die ontelbare mooie momenten kent, maar aan de andere kant ook traumatisch is geweest. De tropenjaren zijn voor mij onlosmakelijk verbonden met een rollercoaster aan emoties, een chronisch gebrek aan slaap en stress door gezondheidszorgen.
Je krijgt er zoveel voor terug
Het moederschap is een avontuur waar niemand je op kan voorbereiden. ‘Je krijgt er zoveel voor terug.’ En dat is ook zo. Een lach van je kind, de kleine armpjes om je nek en de hilarische uitspraken maken alles wat zwaar is aan het ouderschap ook meteen weer goed. Maar de gebroken nachten hebben me getekend voor het leven en de tropenjaren zullen me altijd bij blijven. Zonder al te veel in detail te treden, hebben we de afgelopen jaren veel zorgen gehad over de gezondheid van onze kinderen. De ene na de andere antibiotica, huisarts en doktersbezoeken, een ziekenhuisopname van Benjamin met het RS-virus op zijn eerste verjaardag, koortsstuipen, buisjes en ga zo nog maar even door.
Het chronisch slaapgebrek in die periode heeft me gebroken. Nu mijn jongens allebei naar school gaan, is het voor mij tijd om stil te staan bij de impact van de tropenjaren op mijn psyche, gezondheid en zelfvertrouwen. De laatste tijd komt er gelukkig steeds meer aandacht voor de realistische en moeilijke kant van het ouderschap.
Iets waar eerst nog een taboe op lag. En ook iets wat ooit mijn diepste geheim was. Omdat ik mij schaamde. Ik was de wanhoop en onmacht nabij en daar loop je nou eenmaal niet graag mee te koop. Met deze blog hoop ik bespreekbaar te maken dat het ouderschap niet alleen maar rozengeur en maneschijn is. Daarnaast hoop ik ook bewustwording te creëren voor de allesverwoestende invloed van een chronisch slaapgebrek bij jonge ouders.
Slaaptekort maakt ziek
Uit onderzoek blijkt dat een uurtje slaaptekort al invloed heeft op je gezondheid. Als je minder of slecht slaapt blijkt je immuunsysteem minder goed te werken. Het continu en langdurig onderbreken van je slaap raakt je in je diepste biologische functies die verantwoordelijk zijn voor je lijf en voor je verstand. In je lijf worden minder eiwitten aangemaakt, waardoor je een grote kans hebt om ziek te worden. Door een chronisch slaaptekort functioneer je simpelweg niet meer. Ernstige psychische gevolgen van een chronisch slaapgebrek komen steeds vaker voor. Slecht slapen maak je ziek. Sterker nog, zonder slaap ga je dood.
Een chronisch slaapgebrek als jonge ouders maakt meer kapot dan je lief is. Met een lach en een traan denk ik terug aan mijn traumatische tropenjaren. Het was ongelofelijk bijzonder om mee te maken dat er leven in mijn buik groeide en dat ik een kind op de wereld mocht zetten. Mijn kinderen betekenen alles voor mij, maar het ouderschap heeft ook een andere kant. En daar ging er bijna aan onderdoor. Nooit zal ik vergeten hoe uitgeput, wanhopig en eenzaam ik was. Ik was bang en onzeker en had opeens een enorme verantwoordelijkheid. In de afgelopen jaren was ik lichamelijk en mentaal de slechtste versie van mezelf. Het chronische slaapgebrek maakte me ziek, zowel lichamelijk als geestelijk.
Alle goedbedoelde adviezen werkten niet
Bijna iedereen weet wel wat je moet doen als je kind niet doorslaapt. De (ongevraagde) adviezen vliegen je om de oren. En als je als ouder klaagt over gebrek aan slaap dan krijg je vaak te horen dat het erbij hoort en dat het allemaal wel goed komt. Het is een fase en die fase gaat voorbij. Dat weet je toch als je aan kinderen begint? Daar heb je toch zelf voor gekozen? Niet zo zeuren.
Maar alle goedbedoelde (professionele) adviezen hielpen niet. Geloof me, we hebben alles geprobeerd. We sliepen in shifts, verdeelden nachtdiensten en uitslaapochtenden. Diverse specialisten brachten we een bezoek. We gingen zelfs zo ver dat we iemand in huis hebben gehaald die het huis doorliep op aardstralen. Als je werkelijk alles hebt geprobeerd en voor de zoveelste keer hoort dat je je kind misschien moet laten huilen of ‘gewoon wat strenger’ moet zijn, kun je wel vuur spugen.
Alles is teveel
Onze maatschappij verwacht dat je als ouder op volle kracht functioneert en doorgaat met je leven zoals je vroeger deed, maar dan zonder slaap. Dat lukt natuurlijk niet, waardoor je het idee hebt dat je faalt en het niet goed doet als ouder. Door schaamte vraag je geen hulp, maar dat zorgt er alleen maar voor dat je nog vermoeider bent. En daar zat ik dan om vier uur ’s ochtends met een brullend kind. Geloof me, ik wist niet meer hoe ik de dag door moest komen. Bij zo’n slaapgebrek komt de buitenwereld keihard binnen. Je hebt geen beschermlaag, geen weerstand meer en alles is teveel.
Structurele gezondheidszorgen gaven stress
Niet alleen slaaptekort zorgde voor chronische stress, maar ook de structurele gezondheidszorgen om onze beide kinderen. Het had even geduurd voordat ik zwanger raakte en toen ik eindelijk zwanger was, werd ik hopeloos onzeker. Helaas was de roze wolk van het zwanger zijn ver te zoeken. Ik was continu zo bang dat het mis zou gaan. Daarnaast kreeg ik veel lichamelijke klachten en zat ik tijdens de eerste zwangerschap met 27 weken al thuis met volledige bedrust. Dat is niet goed voor je mentale gesteldheid kan ik je vertellen. Het was enorm eenzaam, want ik kon niet meer aan het ‘normale leven’ deelnemen. Mijn wereld werd heel klein, want verder dan de straat heen en weer waggelen lukte niet. Wekenlang zat ik alleen thuis.
Na een heftige bevalling zat ik alles behalve op een roze wolk. De details zal ik je besparen. Onze oudste zoon had continu oor- en longontstekingen en kreeg de ene na de andere antibioticakuur. Een bezoekje aan de huisarts en/of de kinderarts was geen uitzondering, maar een wekelijkse activiteit. De eerste verjaardag van mijn oudste zoon vierden we in het ziekenhuis waar hij tien dagen aan zuurstof en sonde heeft gelegen in verband met het RS-virus. Moet je je voorstellen, dat ik op dat moment al hoogzwanger was van nummer twee.
Mijn jongste zoon werd geboren met vruchtwater in zijn longen en we moesten een paar dagen in het ziekenhuis blijven. Ook hij had verborgen reflux. Hij kreeg medicatie en we hebben hem ruim vier maanden lang rechtop vast moeten houden, dag én nacht. Hij was maar net acht maanden oud of hij kreeg al buisjes in verband met de chronische ontstekingen. En dan heb ik het nog niet eens over alle andere zorgen, zoals projectiel spugen en koortsstuipen. Geloof me, als je dat ziet dan denk je dat je kind doodgaat. Ik val nooit meer in slaap zonder de angst voor de nacht. Nu weet ik, dat je als moeder eigenlijk altijd zorgen hebt.
Hulptroepen inschakelen durfde ik niet
Als iemand me destijds vroeg hoe het met me ging dan begon ik over mijn slaaptekort. Ik denk dat dit mijn enige gespreksonderwerp was. Ik hoorde mezelf praten, maar van binnen schreeuwde ik om hulp. De behoefte aan slaap beheerste mijn leven. Overdag liep ik als een zombie rond en probeerde ik zo goed mogelijk mijn werk te doen. Ik wilde man en macht alle ballen hoog houden. Andere moeders kunnen dit toch ook? Mijn moeder en schoonmoeder hielpen zoveel ze maar konden. Ik heb geen idee hoe het was gegaan als mijn man en ik hun hulp niet hadden gehad.
Als ‘doodmoe en uitgeput zijn’ een understatement is en je elke minuut van de dag op je tandvlees loopt, is het moeilijk om met geduld te handelen. Alles is teveel. Het stressniveau was zo hoog, dat ik alleen nog maar negatief kon denken en doen. Ik twijfelde over alles, werd super onredelijk en negatief. Ik was altijd chagrijnig, lichtgeraakt en hooggespannen. Er hing letterlijk en figuurlijk een donderwolk boven mijn hoofd. Op elk moment kon ik in huilen uitbarsten. Het werd zo erg, dat ik niet meer alleen met de kinderen durfde te zijn. Mijn man heeft me aan mijn haren naar de huisarts gesleept. Direct ging ik een langdurig traject in met psychologische behandeling en medicatie. Op dat moment kon ik het zo niet waarderen en voelde ik mij een soort van verraden, maar het is mijn redding geweest.
De tropenjaren gaan voorbij
Je kunt je er van tevoren wel een voorstelling van proberen te maken, maar hoe het écht voelt om ouder te zijn dat weet je pas als je het bent. Door het chronisch slaapgebrek heb ik me wel eens afgevraagd waarom ik zo graag kinderen wilde. Voor die gedachte schaam ik me nog steeds. Hoe kan ik dat nu ooit gedacht hebben? Nu kan ik het beter relativeren en weet ik dat ik dit soort gedachten kwamen door de combinatie van omstandigheden en de ziekmakende impact van niet slapen.
Voordat ik moeder werd, had ik mij nooit kunnen bedenken hoeveel tijd ik wel niet spendeer aan het piekeren en zorgen maken over mijn kinderen. Er zijn zoveel dingen die maar door mijn hoofd blijven malen. En dat gaat non-stop door vanaf het moment dat ik opsta tot het moment dat ik in slaap val. Daar kan ik niet zomaar even afstand van nemen. Ook nu ze op school zitten, zijn er weer nieuwe dingen om over te piekeren. Hebben ze het naar hun zin in de klas? Zitten ze lekker in hun vel? Maken ze vriendjes? Als moeder zal ik me altijd zorgen blijven maken, maar in combinatie met voldoende slaap is dat beter te verwerken.
Traumaverwerking kost tijd
De tropenjaren heb ik als traumatisch ervaren. Dat vind ik pijnlijk en het maakt mij nog steeds verdrietig. Ik heb niet optimaal genoten van de eerste levensjaren van mijn kinderen. En ik ben niet de moeder geweest die ik had willen zijn. Juist nu de jongens naar school gaan en er meer rust is, besef ik mij dat die tijd nooit meer terug komt. De tropenjaren waren de meest intense jaren van mijn leven. Maar zorgen er ook voor dat ik er nu heel bewust voor kies om de mooie herinneringen te omarmen en te koesteren. Om veel tijd door te brengen met mijn gezin en onbeperkt avonturen te sparen.
De gebroken nachten door de kinderen zijn nu een uitzondering. Er is wel eens een nachtmerrie, nachtangst of er wordt in bed geplast, maar niet structureel. Toch slaap ik slecht en lig ik veel wakker. Mijn slaapritme is niet alleen verstoord, maar ook mijn mentale welzijn. Het heeft tijd nodig om te herstellen. Ik ben mijn man ontzettend dankbaar dat hij hulp heeft ingeschakeld. Ik durf niet te zeggen dat ik de traumatische tropenjaren volledig heb verwerkt, maar ik heb het wel een plek kunnen geven. Meer dan ooit geniet ik iedere dag van mijn prachtige jongens.
